Accepteren dat er geen nieuwe gewetensbezwaarde ambtenaren meer worden benoemd? „Never ever”, zegt de Engelse advocaat Paul Diamond. „Ik laat mezelf niet verlagen tot een tweederangsburger.”
Het is goed dat er ‘stille’ christenen zijn, vindt Diamond. Die bidden en verzorgen zieken. Maar er moet ook gevochten worden. Dat doet hijzelf. Diamond was onlangs in Nederland voor een lezing voor een internationaal politiek netwerk van christelijke jongeren. Hij daagde hen uit in hun land te doen wat hijzelf in Groot-Brittannië doet met onder meer het Christian Legal Centre.
Diamond heeft alles wat een Engelse jurist moet hebben. Hij is welsprekend, met het keurige Cambridge-Engels dat het aan de gerechtshoven goed doet. Maar vooral heeft hij de gave de dingen zo te vertellen dat zijn standpunt volkomen vanzelfsprekend lijkt, en dat van de tegenstander onnozel. „Structureren”, noemt hij dat.
„In structureren zijn wij uniek”, zegt Diamond. Op zijn laptop toont hij krantenknipsels van zaken die het Christian Legal Centre heeft behandeld.
”Groot-Brittannië vervolgt christenen, zeggen bisschoppen”, luidt een kop. ”U mag geen kruisje dragen”, schreeuwt een volgende. Zo is er een hele reeks, uit verschillende kranten; van het kwaliteitsblad The Times tot de populistische Daily Mail. De organisatie heeft zelfs een foldertje met deze koppen.
„Allemaal voorpagina-artikelen”, stelt Diamond met voldoening vast. „Hiermee hebben we eindelijk de vrijheid voor christenen op de politieke agenda gekregen. Premier Cameron moet zich nu overal verantwoorden.”
Duizenden seculiere Britten lazen zodoende dat de luchtvaartmaatschappij British Airways niet toestond dat medewerkers een kruisje bij hun uniform droegen. Sterker nog: dat de overheid voor de rechtbank stelde dat het kruisje geen (essentieel) christelijk symbool is. Diamond: „De mensen in het land denken: Heb je ooit zulke onzin gezien; je mag niet eens een kruisje meer dragen!”
De zaak van het kruisje bij het uniform van British Airways was de enige van vier zaken die Diamond en zijn medestanders half januari wonnen bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). In Groot-Brittannië leidt het kruisje tot veel problemen in arbeidsrelaties, zegt hij. „Veel werkgevers staan alle religieuze symbolen toe, tot de islamitische hijab toe. Maar het kruisje geldt ineens als beledigend. Wij dragen daarom een armbandje met ”Not ashamed”, waarmee we laten zien dat we ons niet schamen voor het kruis.”
Om de zaken in de pers te krijgen, heeft Diamond de hulp van anderen nodig. Zoals de bisschoppen van de Anglicaanse Kerk in Engeland. „Zeven van de ruim vijftig bisschoppen steunden de verpleegkundige die een kruisje wilde dragen.”
In een andere zaak overtuigde Diamond voormalig aartsbisschop Lord Carey om te pleiten voor het terugtreden van „bevooroordeelde” rechters. „Dat trekt de aandacht. Ik zorg dat hij de juiste juridische achtergrondinformatie heeft, zodat hij weet wat hij doet. Welke Nederlandse kerkleider tekent protest aan tegen antichristelijke rechters?”
Vinden de betrokkenen in deze zaken het leuk om –met foto en al– op de voorpagina’s te staan?
„Dat is zeker niet de reden waarom ze bij me komen. Veel christenen zouden hun kruisje afdoen en thuis gaan zitten huilen als ze zouden horen dat ontslag het enige alternatief is. Niemand vindt het leuk om de politie aan de deur te krijgen en te worden meegenomen naar het bureau. Mensen die een advocaat inschakelen, zijn daarom al niet doorsnee.”
Maar de zaak moet wel in de media, en het liefst volgens Diamonds interpretatie. Hij heeft een drang om onrecht aan de kaak stellen. „Christenen worden gewoon ontslagen omdat ze op verzoek van een collega over het huwelijk spreken.”
De media vormen de enige plek waar Diamond nog kan zegevieren. „Van de regering winnen christenen het niet, want die is tegen ons. Van rechters winnen we het ook niet, die zijn eveneens tegen ons.”
Maar wat heeft alles dan voor zin, als u toch verliest?
„Op de lange termijn werkt de publieke opinie in ons voordeel. Wij laten zien hoe krom het recht is.”
En, hebt u die invloed op de publieke opinie?
„Ik denk van wel. Zolang journalisten ons bellen met de vraag om nieuwe verhalen, zit dat wel goed.”
Hoe is de verhouding tussen zaken die u verliest en wint?
Diamond denkt even na en pakt een van zijn folders erbij. „Deze zaak hebben we gewonnen. Die gaat over iemand die demonstreerde bij een abortuskliniek. En deze zaak trouwens ook. Die betreft een straatprediker die werd beschuldigd van homohaat. Hij werd vrijgesproken omdat de rechter begreep dat hij alleen zielen wilde redden en niet tot haat opriep.”
Wel maakt Diamond er een kanttekening bij. „Het zijn kwesties die te maken hebben met vrije meningsuiting. Daar zijn ook de liberalen voor. Dus hierin spelen we het spel met hen mee.”
Maar de liberalen zijn toch ook voor religieuze vrijheid?
„Absoluut niet. Ze zeggen van wel, omdat dat politiek correct is. Maar ze zien religie als bedreiging. Ze is ideologisch ook niet te rijmen met hun opvattingen.
Aanvallen zo’n regering, denk ik dan. De voorzitter van de gelijkheidscommissie in ons land, Trevor Phillips, zegt dat christenen grotere fundamentalisten zijn dan moslims. Kijk, daar houd ik van. Zo’n uitspraak toont de werkelijke agenda van zo’n commissie.
Vergeet trouwens niet dat de homobeweging al dertig jaar topadvocaten inhuurt. Zij heeft er geld voor over. Het resultaat is dat het christendom als een gevaarlijke sekte wordt gezien. Terwijl het in mijn jeugd nog positief was om christen te zijn.”
De straatprediker vroeg de advocaat na zijn vrijspraak wat hij moest doen. „Doorgaan”, zei Diamond. „Preek dezelfde boodschap opnieuw. Deze rechtszaken zijn bedoeld om te intimideren. Als je doorgaat, laat je zien dat je niet bang bent.” Hij gaf wel het advies in het vervolg elk straatoptreden te filmen, ook als de politie langs zou komen.
Diamond is dus een vechter. Daarom trekt hij de wereld over met lezingen en doet hij ook Nederland aan. Ter aanmoediging. „Jullie zijn nog niet eens begonnen met vechten.”
Moet daarbij de pr-machine op volle toeren draaien?
„Zonder meer. Je boodschap moet in de algemene pers. In eigen kring kun je makkelijk de held uithangen. Maar ook de gewone man moet weten dat je zomaar ontslagen wordt als je over het huwelijk praat. Dat is in heel Europa zo.”
In de stelling dat christenen worden vervolgd, zit een overdrijving die veel christenen niet voor hun rekening nemen.
„Op het eerste gezicht is zo’n kop misschien lachwekkend, maar toch denk ik dat het waar is.”
Diamond sprak in Nederland ook met CU-Kamerlid Voordewind. Zo hoorde hij over de sterfhuisconstructie voor de gewetensbezwaarde trouwambtenaar in het VVD/PvdA-regeerakkoord. Over zoiets is hij zeer verbolgen. „Dat betekent dat je als christen nooit meer trouwambtenaar kunt worden en een tweederangsburger bent. Ik zal zoiets dus nooit accepteren.”
Toenmalig aartsbisschop Rowan Williams wees de stelling over vervolging van de hand, onder verwijzing naar landen waar christenen echt vogelvrij zijn.
„De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat Williams ons niet steunde. Zijn voorganger Carey wel, en ik verwacht dat ook van zijn opvolger, Justin Welby.
Christenen in Europa worden inderdaad niet gestenigd. Maar zeiden de rechters dertig jaar geleden tegen homo’s: Joh, doe niet zo moeilijk, in Pakistan zou je worden gestenigd? Ik denk het niet. Dan hoeven christenen nu ook niet alles te accepteren. Zij leven onder constante druk, vooral vanwege de beschuldiging van homohaat.
De stilte hierover vind ik echter ongelooflijk. De meeste christenen willen gewoon twee keer naar de kerk en drie keer met vakantie. Kerken besteden hun geld aan gebouwen en soms aan een extra jeugdwerker, maar hebben geen idee wat er speelt in het parlement.”
In Engeland zijn de afgelopen jaren diverse onderzoeken gedaan naar de positie van christenen, onder andere door de gelijkheidscommissie. Is dat bemoedigend?
„Totaal niet. Het is wel het gevolg van ons werk. Die politieke druk zal ook nog toenemen. De gelijkheidscommissie heeft –net als veel mensenrechtenorganisaties– een gevaarlijke antichristelijke agenda. Zij vroeg zelfs zaken van mij over te nemen, om te laten zien dat ze deugden. Ik heb ze een paar moeilijke aangeboden over homoseksualiteit. Maar die wilden ze niet.”
Diamond begon zijn kruistocht tien jaar geleden, samen met zijn collega Andrea Williams. „Iedereen lachte.” De eerste drie jaar lukte het hem niet om iets in de krant te krijgen. Tot een hoofdredacteur beloofde eens een artikel te proberen. „Zijn verkoopcijfers schoten omhoog. Zo kwam er spoedig een tweede verhaal. Inmiddels geven we primeurs.”
In Nederland is door de aanwezigheid van christelijke media geen pr-machine nodig om iets in de pers te krijgen.
„Toch moet je je boodschap algemeen bekendmaken. Ook buiten de eigen kring moet men weten dat je ontslagen wordt omdat je christen bent. En dat de politie weinig doet als moslims oproepen Joden af te slachten”, aldus Diamond, zelf van Joodse origine.
Dus Nederlanders zouden ook moeten vechten?
„Mijn vrouw is Nederlandse en zegt weleens: Dit en dat zou in ons land op weerstand stuiten. Nederlanders vertrouwen hun overheid meer. Wij Engelsen zijn veel cynischer over de regering. Laten we onze eigen lijn volgen en elkaar niet kopiëren. Onze confronterende manier werkt in Nederland misschien niet. Laten we allemaal om Gods zegen vragen en vooral van elkaar leren. Maar denk niet dat de tolerantie tegenover Nederlandse christenen groter is dan die in Engeland.”
Het reformatorische Platform Present probeert in Nederland via stille diplomatie dingen te regelen. Is die tactiek wel goed?
„Het een sluit het ander niet uit. Onderhandelen is een strategie, zaken openlijk aan de kaak stellen is een andere. Christenen moeten in elk geval geen medechristenen gaan bevechten juist omdat dezen vechten.”
